Een lunchafspraak (toen het nog kon)

Ooit, in een vorig leven lijkt het inmiddels, gingen we nog gewoon naar een cafeetje om te lunchen of een kopje koffie te drinken. Ik deed dat in februari dit jaar nog met een van onze klanten voor mijn vaste column in ons zorgmagazine. Ik zie ons nog zitten. Het was druk, alle tafeltjes waren nagenoeg bezet. Het C-woord is geen één keer gevallen, het was toen niet eens in Nederland. We hadden het vooral over de alcoholverslaving waar de klant jarenlang aan leed. Nu het blad gedrukt is, is alles anders. Toch deel ik nog even deze ontmoeting....    

Column

“Weet je wat het eerste is waar ik ’s ochtends aan denk?” Jan wacht mijn antwoord niet af. “Alcohol” zegt hij en dat terwijl ik de afgelopen vijftien jaar geen druppel meer heb gedronken.” Hij schuift de bonbon bij zijn kopje cappuccino van zich af. “Zelfs hier waag ik me niet meer aan, je weet maar nooit wat erin zit.” Het is druk in café Jules op de Markt in Kerkrade. Alle tafeltjes zijn nagenoeg bezet. We zitten er net, maar het onderwerp alcoholverslaving ligt al op tafel. “Ik ben er tegenwoordig heel open over” zegt de 68-jarige Jan uit Bleijerheide.  “Dat is iets wat ik van de hulpverlening heb geleerd. Die lippen moeten van elkaar.”

Met hulpverlening doelt hij op de AA-groep (Anonieme Alcoholisten), maar ook de ondersteuning vanuit Meander Gespecialiseerde Thuisbegeleiding. Na veertien jaar is die hulpverlening onlangs afgesloten. “Ik kan het nu alleen” vertelt Jan.  “Maar het blijft een gevecht. Een alcoholist ben je je hele leven, ook al neem je geen druppel meer.”

Jan prikt in zijn uitsmijter. Veel honger heeft hij doorgaans niet. Zijn zenuwuiteinden zijn blijvend beschadigd. “Een beetje Korsakov” noemt hij het zelf. Soms lacht hij hartelijk om zijn zelfspot; het andere moment is hij weer bloedserieus. Hoe de alcohol zijn leven is ingeslopen weet hij niet meer precies. Whiskey, Barcardi chocomel, hij dronk het als water. De doodgeboorte van zijn tweeling en de daarop volgende scheiding maakten het nog erger. “Ik dronk veel, steeds meer, maar zag het zelf niet als een probleem” blikt hij terug. “Toen ik met alcohol op ging rijden verloor ik mijn baan als vrachtwagenchauffeur. Ik kon mijn huis niet meer betalen en trok tijdelijk bij mijn moeder in. Zij moest beloven het niet aan mijn zus en broer te vertellen.  Maar het kwam uit en ik moest hulp zoeken. Toen ik mijn verhaal aan een psycholoog vertelde, realiseerde ik me voor het eerst: “Het gaat niet goed met me.”   

“Bij de psycholoog realiseerde ik me: het gaat niet goed met me”

Jan zucht en leunt achterover. “Als ik toen die hulp niet had gehad, hadden wij nu niet dit gesprek”  zegt hij. “Dan had ik me kapot gedronken. Ik had geen huis meer, geen geld en mijn rijbewijs was afgenomen. Ik moest letterlijk weer bij nul beginnen en dat kon ik niet alleen. ” ‘Zoek hulp’ is dan ook zijn boodschap aan iedereen met een verslaving. “Voor mij was het echt een wedergeboorte. Ik hoef maar naar een foto van mezelf te kijken uit die periode om te weten dat ik nooit meer terug wil. Die lodderige ogen, ongeschoren en ingevallen wangen. .. En altijd die eenzaamheid. Ik kon in een ruimte zijn met duizend mensen en dan nog voelde ik me alleen.”“ 

“En altijd die eenzaamheid. Ik kon in een ruimte zijn met duizend mensen en me nog eenzaam voelen”

Jan gaat tegenwoordig vier dagen per week naar de dagopvang waar hij wandelt, schildert en kookt met de andere deelnemers. Het geeft hem structuur. Daarnaast gaat hij graag een avond kaarten en ook een feestje slaat hij niet af. Of die anders zijn dan vroeger? “Beter zelfs” zegt hij. “Want de ochtend erna kan ik het me nog allemaal herinneren.” Wat volgt is weer die bulderende lach die vanuit zijn tenen lijkt te komen. De ober overhandigt hem een verse kop koffie en het bonbonnetje wordt weer routineus terzijde geschoven. “Het leven houdt niet op als je stopt met drinken.”