Op de koffie bij...

In mijn vaste column in ons zorgmagazine ga ik steeds lunchen met een cliënt die zorg van ons krijgt. Door de coronaperikelen zit samen lunchen er niet meer bij, dus ga ik voortaan bij iemand thuis op de koffie. Dit keer was ik bij een 81-jarige meneer die kampt met depressies en verzamelwoede. Uit privacy redenen heb ik zijn naam gewijzigd.

Column

“Ik heb heerlijk gegeten vanmiddag, een Limburgs plankje met van allerlei lekkers.” De 81-jarige heer Jansen legt zijn hand voldaan op zijn buik. Hij is net terug van zijn lunch bij de dagbehandeling voor mensen met psychiatrische klachten. Daar is hij drie keer per week te vinden, maar nu door corona zijn de uren opgesplitst en dus was hij er vandaag alleen voor de maaltijd. “Alles beter dan niks” zegt hij. “Want als het helemaal niet door gaat, heb ik geen reden om uit bed te komen. De dagen zonder afspraken blijf ik gewoon in bed.”

"De dagen zonder afspraken blijf ik gewoon in bed." 

Jansen, ooit leraar Frans op een middelbare school, kampt met depressies. Toen hij vier jaar geleden zijn intrek nam in de aanleunwoning, bezocht hij gelijk de dagbehandeling. Voor een stukje structuur, maar ook voor het contact met lotgenoten. “Je ziet dat er altijd mensen zijn die het moeilijker hebben” vertelt hij. Ze spelen spelletjes, eten samen of werken aan hun eigen mentale gezondheid. 

De heer Jansen zit op het enige plekje op de bank in zijn woonkamer dat nog vrij is. De rest ligt vol met spullen. Net als de tafel, de vensterbank en de kasten om hem heen. Van alle boeken heeft hij nog niet de helft gelezen, maar ze herbergen allemaal herinneringen. Het woord verzamelwoede verafschuwt hij en noemt zichzelf liever 'iemand die spullen bewaart'. Die hoeveelheid aan spullen was voor omstanders een groot probleem, niet voor hemzelf. Hulpverleners, maar ook zijn eigen familie motiveerden hem vaker om dingen weg te gooien, met wisselend succes. Of het nu een lege vlaaidoos is, of het weekkrantje dat in de bus valt: alles wordt zorgvuldig bewaard. “Mijn vorige woning was een ramp. Mijn kinderen hebben er drie jaar over gedaan om die leeg te ruimen” vertelt hij. Maar ook zijn huidige woning is goed gevuld. Het hoog-laagbed waarin zijn vrouw lag tijdens haar ziekteperiode is bijna niet meer als bed te herkennen, zoveel spullen liggen erop en onder. Daarom krijgt Jansen vanuit de dagbehandeling nu ook begeleiding aan huis. "Elke keer maken we stapeltjes van de spullen. Stapel: absoluut blijven, twijfelachtig of kan weg.” De meeste spullen belanden op de eerste stapel. En als ze al weg kunnen, dan wil de heer Jansen ze eerst nog even goed in zijn hand houden en bekijken. “Het is niet uit te leggen. Het doet gewoon iets met me als mensen aan mijn spullen komen."

"Ik kan het niet uitleggen. Het doet gewoon iets als mensen aan mijn spullen komen."

Zijn leven was niet altijd gemakkelijk. Als vijfjarig jongetje verloor hij zijn moeder. Dat hij last van depressies heeft, wijt  hij niet aan die gebeurtenis. “Ik vond laatst foto’s van mezelf van vroeger en toen merkte ik op dat ik op elke foto heel serieus keek. Dat sombere heeft altijd in me gezeten.” De laatste jaren zijn daar andere kwalen aan toegevoegd. Van prostaatklachten tot ‘iets van’ Parkinson en sinds kort vocht in de benen. “Dat slechte lopen vind ik wel een dingetje’ verzucht hij en wrijft over zijn gezwachtelde benen. “Eigenlijk heb ik een geriatrische mix van dingen, mentaal en lichamelijk. Een soort cocktail” spot hij. 

"Op elke foto van vroeger sta ik heel serieus. Dat sombere heeft altijd in me gezeten."

Misschien geeft het verzamelen u wel een soort houvast, probeer ik. Hij wrijft door zijn grijze haardos en neemt een boek over Maastricht ter hand, dat voor hem op tafel ligt. Hij heeft het niet gelezen, maar het gaat over zijn geboorteplaats. “Weet je wat het is”, zegt hij dan heel resoluut. “Ik leef voor een groot deel in het verleden. Al deze spullen herinneren me aan vroegere tijden en dat voelt goed.”

En voor het eerst zie ik een grote lach doorbreken….