Met liefde overleef je alles

Voor mijn nieuwe column mocht ik weer koffiedrinken bij een thuiszorgklant. Maar die koffie bood ze me vervolgens niet aan; wel een bijzonder verhaal... 

Ze was wakker geschrokken van de bel. De 93-jarige Hilde schudt de kussens van de bank recht, waarna ze me met een kort knikje welkom heet. De kat neemt haar plek op de bank in voor zijn middagdutje. We nemen plaats aan de keukentafel, waar het steelpannetje met soep koud is geworden. “Dat warm ik straks wel op” zegt ze en kijkt me voor het eerst echt aan. Hildegard, afgekort Hilde, is klein, broos, maar op een bepaalde manier ook wel krachtig. Een pikzwarte haardos wordt bijeengehouden met een haarband van tijgerprint. In haar oren dansen zwierige hangers. “Nog nooit geverfd” zegt ze en trekt een haarlok naar voren.

De van oorsprong Duitse zit boordevol verhalen. In perfect Nederlands vertelt ze me over haar veelbewogen leven. Een leven dat startte op de grens met Tsjechië in 1929 waar ze de eerste tien jaar van haar leven bij haar oma opgroeide. Haar geboorte was niet gepland en haar ongehuwde moeder kon niet voor haar zorgen. “Bij oma heb ik de mooiste jaren van mijn leven gehad” vertelt ze en voor het eerst breekt een glimlach door. “Oma had het beslist niet gemakkelijk. Alle drie haar zonen zijn door de oorlog omgekomen. Ik was als een dochter voor haar. Samen gingen we vaak de stad in, dan deed ze haar mooiste schort om , alsof het een jurk was. Ze gaf alles wat ze had aan mij.” 

"Alles wat oma had, gaf ze aan mij"

Geld was er niet. Liefde in overvloed. Meer had Hilde niet nodig. Haar moeder woonde 60 kilometer verderop en zag ze zelden. Toen oma het financieel niet meer redde, moest ze alsnog bij haar moeder intrekken. Een vrouw die ze nauwelijks kende en een man die ze nooit had gezien. “Ik heb gehuild en geschreeuwd toen ik bij oma weg moest” vertelt ze. “Mijn stiefvader moest ik ‘papa’ noemen, maar dat weigerde ik. Hij was mijn vader toch niet?” 

Die koppigheid maakte dat haar jeugd geen fijne was. “Ik had alleen maar ‘papa’ hoeven zeggen en mijn leven had er anders uitgezien” zegt ze, maar ze kreeg het woord niet over haar lippen. In die periode werd Hilde ziek: difterie en pokken. Ze belandde tot twee keer toe voor langere tijd in het ziekenhuis. De andere patiëntjes werden haar vriendinnen. “Ik had het daar beter dan thuis. Er werd goed voor me gezorgd.” Eenmaal weer thuis combineerde ze school met keihard werken in een boerenhof in de buurt. Koeienmest scheppen voordat de schooldag begon. “Kwam ik op school en kreeg ik ook nog straf omdat mijn handen vies waren” zegt ze.

De herinneringen blijven komen; in willekeurige volgorde. Van de oorlog herinnert ze zich vooral de bevrijding. De Russische soldaten wilden zich aan haar moeder vergrijpen. “Ik had me verstopt, maar kwam tevoorschijn om haar te redden. “Abhouwen” riep ik. Toen ging alle aandacht naar mij.” Ze is even stil en ik durf niet door te vragen wat er die dag precies is gebeurd; het antwoord staat in haar ogen te lezen.  “Ze zouden de dag erna nog eens terugkomen. Maar ik ben het bos in gerend. Daar heb ik drie dagen geschuild.”

Op haar 18^e trok Hilde naar de grote stad München, waar ze als jong meisje haar ogen uitkeek. Ze woonde in die tijd bij haar tante en ze had haar eerste echte baantje in een keuken. Daar leerde ze een jongen uit Polen kennen en ze kregen verkering. Hij kon in Limburg gaan werken in de Oranje Nassau-mijn: een kans die hij met beide handen aangreep. “Hij zou een jaar veel geld verdienen en dan terugkomen, maar hij wilde uiteindelijk blijven. Dus ben ik ook naar Nederland gekomen.”

Hun huwelijk duurde 61 jaar en bracht twee kinderen voort: een zoon en een dochter; inmiddels ook al zeventig plussers. Het leven in Limburg was goed. Haar eigen jeugd verdween wat meer naar de achtergrond en ze leerde snel de taal. Tien jaar geleden kwam Hildes man te overlijden. Als ze aan hem denkt, moet ze nog steeds huilen.  Inmiddels heeft ze zelf een openhartoperatie en 4 omleidingen overleefd.  

"Met liefde overleef je alles"

Ondanks suikerziekte, waarvoor de thuiszorg haar komt spuiten, en vocht in haar benen, geniet ze van kleine dingen. Zoals de kat die op een dag gewoon kwam aanlopen en nooit meer is weggegaan. Een naam heeft hij nooit gekregen, wel bakken vol liefde. Net als Hilde ooit van oma kreeg. “Met liefde overleef je alles”…